4.5.1.1(3) Artefacten (stoorsignalen)
Naast het neurogene signaal dat in het geval van de ABR bepaald moet worden, pikken de elektroden ook stoorsignalen op. Deze artefacten zijn er in drie soorten:
- Fysiologische stoorsignalen, in twee categorieën:
- Niet-stimulus-synchrone potentialen, die een gevolg zijn van hersenactiviteit, welke niets met het verwerken van de stimulus te maken heeft (50 tot 100 µV groot), of die een gevolg zijn van spieractiviteit (50 tot 500 µV groot). De laatste is in feite het EMG. Normaal zijn corticale stoorsignalen door filteren en middelen goed te onderdrukken, maar bij hersenafwijkingen kunnen ze soms hinderlijk groot zijn. De EMG stoorsignalen kunnen erg sterk zijn, afkomstig van activiteit van de spieren waarop of waarbij de elektroden bevestigd zijn. In het algemeen zijn de spierspanningen door alléén filteren en middelen niet voldoende goed te verwijderen. Hiervoor is ontspanning door de patiënt plus onderdrukking van het artefact nodig. Tijdens natuurlijke of kunstmatig opgewekte slaap of onder narcose zijn de myogene componenten voldoende zwak of geheel afwezig.
- Stimulussynchrone potentialen. Bij hogere stimulatie niveaus, boven de 40 dBnHL, kan de ‘Musculus Auricularis Posterior’, in het Engels de ‘PostAuricular Muscle Reflex’ (PAMR) gaan reageren op de stimulus (de PAM-reflex). De positie van deze spier is afgebeeld in Fig.1. Bij gebruik van mastoïd elektroden wordt dan een stimulussynchroonstoorsignaal opgepikt. Stimulussynchrone stoorsignalen zijn niet door middelen uit de responsie te verwijderen. Dit artefact wordt onderdrukt door de referentie-elektrode op de oorlel te plaatsen en niet op het mastoïd.
Fig.1(3).
- Niet-stimulus-synchrone potentialen, die een gevolg zijn van hersenactiviteit, welke niets met het verwerken van de stimulus te maken heeft (50 tot 100 µV groot), of die een gevolg zijn van spieractiviteit (50 tot 500 µV groot). De laatste is in feite het EMG. Normaal zijn corticale stoorsignalen door filteren en middelen goed te onderdrukken, maar bij hersenafwijkingen kunnen ze soms hinderlijk groot zijn. De EMG stoorsignalen kunnen erg sterk zijn, afkomstig van activiteit van de spieren waarop of waarbij de elektroden bevestigd zijn. In het algemeen zijn de spierspanningen door alléén filteren en middelen niet voldoende goed te verwijderen. Hiervoor is ontspanning door de patiënt plus onderdrukking van het artefact nodig. Tijdens natuurlijke of kunstmatig opgewekte slaap of onder narcose zijn de myogene componenten voldoende zwak of geheel afwezig.
- Elektromagnetisch geïnduceerde stoorsignalen, ook weer bestaande uit:
- Niet stimulussynchrone potentialen. Deze ontstaan door ‘brom’, het 50 Hz signaal, tengevolge van het elektriciteitsnet, maar ook door andere continue of intermitterend optredende inductiesignalen, afkomstig van elektrische apparatuur in de omgeving van de patiënt, zoals elektrochirurgische apparatuur, liften, oproepsysteem, videomonitoren, infuuspompen en spoorlijnen. Tegen dit type stoorsignalen helpt het zeer laag maken van de impedantie van de elektrode, tot 500 Ω, en het elektromagnetisch isoleren van de patiënt, m.b.v. een kooi van Faraday. De invloed van zeldzaam optredende inductie pieken kan grotendeels onderdrukt worden.
- Stimulus-synchrone potentialen. De synchrone component, het stimulusartefact, treedt op als de stimulator dicht bij de elektroden geplaatst wordt, hetgeen veelal onvermijdelijkis. Dit artefact kan in de gemiddelde responsie verkleind worden, in de eerste plaats door verlaging van de elektrode-impedanties, in de tweede plaats door een alternerende stimulus polariteit te gebruiken (deze artefacten hebben dan een alternerende polariteit en vallen dus tijdens het middelen tegen elkaar weg) en tenslotte door het meten van de responsie pas een milliseconde na de stimulus te laten beginnen (het artefact wordt dan simpelweg niet gemeten). Dit laatste is om verscheidene redenen slechts bij uitzondering aan te raden.
- Niet stimulussynchrone potentialen. Deze ontstaan door ‘brom’, het 50 Hz signaal, tengevolge van het elektriciteitsnet, maar ook door andere continue of intermitterend optredende inductiesignalen, afkomstig van elektrische apparatuur in de omgeving van de patiënt, zoals elektrochirurgische apparatuur, liften, oproepsysteem, videomonitoren, infuuspompen en spoorlijnen. Tegen dit type stoorsignalen helpt het zeer laag maken van de impedantie van de elektrode, tot 500 Ω, en het elektromagnetisch isoleren van de patiënt, m.b.v. een kooi van Faraday. De invloed van zeldzaam optredende inductie pieken kan grotendeels onderdrukt worden.
- Galvanisch gekoppelde stoorsignalen
Deze kunnen optreden als de patiënt ook aan andere medisch elektronische apparatuur is gekoppeld (dit is soms niet te vermijden). Deze stoorpotentialen bestaan hoofdzakelijk uit ‘brom’ en kunnen onderdrukt worden door de patiënt van de andere apparatuur los te koppelen. Soms helpt het wanneer het andere apparaat vervangen wordt.
Literatuur
Barlow HB, Mollon ‘The Senses’. Cambridge University Press 1982.
Boezeman EHJF. BEAP’s neurologisch toegepast. Boerhave Cursus. KNO-Audiologie Academisch Ziekenhuis Leiden, 1996.
Burkard RF, Don M, Eggermont JJ (Eds), ‘Auditory Evoked Potentials. Basic Principles and clinical application’. Lippincott, Williams & Wilkins. Baltimore, 2007.
Don M. The Stacked ABR: An Alternative Screening Tool for Small Acoustic Tumors. Hearing Review augustus 2005.
Don M, Allen AR, Starr A. Effect of click rate on the latency of auditory brainstem responses in humans. Ann Otl Rhinol Laryngol 1977;86:186-195.
Don M, Eggermont JJ, Brackmann DE. Reconstruction of the audiogram using brainstem responses and high-pass noise masking. Ann Otol Rhinol Laryngol 1979; 88 (Suppl 57): 1-20.
Don M, Ponton CW, Eggermont JJ, Masuda A. Gender differences in cochlear response time: An explanation for gender amplitude difference in the unmasked auditory brainstem response. J Acoust Soc Amer 1993; 94: 2135-2148.
Don M, Ponton CW, Eggermont JJ, Masuda A. Auditory brainstem response (ABR) peak amplitude variability reflects individual difference in cochlear respons times. J Acoust Soc Amer 1994; 96:3476- 3491.
Don M, Masuda A, Nelson RA, Brackmann DE. Successful detection of small acoustic tumors using the stacked derived-band auditory brainstem response amplitude. Am J Otol 1997; 18: 608-621.
Eggermont JJ. Electrocochleography. In: Keidel WD, Neff WD (eds) Handbook of sensory physiology, Vol V/III. Springer Verlag, Berlin, 1976: pp 625-705.
Eggermont JJ. Peripheral auditory adaptation and fatigue: a model oriented view. Hearing Res 1985; 18: 57-71.
Eggermont JJ. Auditory evoked potentials: windows to the brain, in Proceedings of the 5th congress of the federation of acoustical societies of Europe, edited by JL Bento Coelho, Lisbon, 1987; pp 103-l20.
Eggermont JJ. Don M. Mechanisms of central conduction time prolongation in brainstem auditory evoked potentials. Arch Neurol 1986; 43: 116-120.
Eggermont JJ. Don M. Brackmann DE. Electrocochleography and auditory brainstem electric responses in patients with pontine angle tumors. Ann Otol Rhinol Laryngol 1980; 89 (Suppl 75): 1-19.
Eggermont JJ. Salamy A. Maturational time course for the ABR in preterm and full term infants. Hearing Research 1988a; 33: 35-48.
Eggermont JJ, Salamy A. Development of ABR parameters in a preterm and a term born population. Ear and Hearing 1988b; 9: 283-289.
Eggermont JJ, Schmidt PH. The auditory brainstem response. In: Evoked Potentials Manual, Colon EJ, Visser SL (eds). Kluwer Academic Press, Amsterdam 1990.
Eggermont JJ, Schmidt PH. The auditory brainstem response. Boerhave Cursus. KNO-Audiologie Academisch Ziekenhuis Leiden, 1996.
Elberling C. Auditory electrophysiology: The use of templates and cross-correlation functions in the analysis of brainstem potentials. Scand Audiology 1979; 8: 187 – 190.
Elberling C, Don M. Quality estimation of averaged auditory brainstem responses. Scand Audiology 1984; 13; 187-197.
Elberling C, Parbo J. Reference data for ABRs in retrocochlear diagnosis. Scand Audiology 1987; 16: 49-55.
Fullerton BC, Levine RA, Hosford-Dunn HL, Kiang NYS. Comparison of cat and human brainstem auditory evoked potentials. Electroencephal clin Neurophysiol 1987; 66: 547-570.
Gorga MP, Kaminski JR, Beauchaine KA, Jeastedt W. Auditory brainstem responses to tone bursts in normally hearing subjects. J Speech and Hearing Research 1988;31:87-97.
Hashimoto I, Ishiyama Y, Yoshimoto T, Nemoto S. Brainstem auditory evoked potentials recorded directly from human braistem and thalamus. Brain 1981; 104: 841-859.
Møller AR, Janetta PJ. Neural generators of brainstem evoked potentials: Results from intracranial recordings. Ann Otol Rhinol Laryagol 1981; 90: 591-596.
Moore JK. The human auditory brainstem. A comparative view. Hearing Research 1987a; 29: l- 32.
Moore JK. The human auditory brainstem as a generator of auditory evoked potentials. Hearing Research 1987b; 29: 33 – 43.
Picton TW, Hillyard SA, Krausz HI and Galambos R. Human auditory evoked potentials ) Part I: Evaluation of components. Electroenceph Clin Neurophysiol 1974;36:179-190
Picton TW. Hunt M. Mowrey R. Rodriquez R, Maru J. Evaluation of brainstem evoked potentials using dynamic time warping. Electropencephal Clin Neurophysiol 1988.
Picton TW, Durieux-Smith A, Moran LM. Recording auditory brainstem responses from infants. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 1994;28:93-110.
Reid A, Thornton ARD. The effects of contralateral masking upon brainstem electric responses. Br J Audiol 1983; 17; l55-162.
Rosenhall U, Bjorkman G. Pedersen K, Kall A. Brainstem auditory evoked potentials in different age groups. Electroncephal Clin Neurophysiol 1985; 62: 426-430.
Rosenhall U, Pedersen K, Dotevall M. Effects of presbycusis and other types of hearing loss on auditory brainstem responses. Scand Audiology 1986; 15: 179-185.
Rosenhamer HJ. Observations on electric brain-stem responses in retrocochlear hearing loss. Scand Audiology 1977; 6: 179 – 196.
Salamy A, Mendelson T, Tooley WH. Developmental profiles for the brainstem auditory evoked potential. Early Human Development 1982; 6: 331-339.
Salamy A, Eldredge L, Wakely A. Maturation of contralateral brain-stem responses in preterm infants. Electroencephal Clin Neurophysiol. 1985; 62:117-23.
Scherg M, Von Cramon D. A new interpretation of the generators of BAEP waves I-V: Results of a spatio temporal dipole model. Electronceph clin Neurophysiol 1985; 62: 290-299.
Schwartz DM. Berry GA. Normative aspects of the ABR. In: The auditory brainstem response, edited by JT Jacobson, College-Hill Press. San Diego, 1985, pp 65-97.
Small SA, Stapells DR. Normal brief-tone bone-conduction behavior thresholds using the B-71 transducer: three occlusion conditions. J Am Ac Audiol 2003;14:556-562.
Stapells DR, Picton TW, Perez-Abalo M, Read D, Smith A. Frequency specificity in evoked potential audiometry. In: The auditory brainstem response, edited by JT Jacobson. College- Hill Press, San Diego, 1985, pp 147-177.
Stapells DR, Oates P. Estimation of the pure tone audiogram by the auditory brainstem response. Audiology Neuro-Otology 1997;2:257-280.
Stapells DR, Picton TW, Durieux-Smith A, Edwards CG, Moran LM. Threshold for short-latency auditory-evoked potentials to tones in notched noise in normal-hearing and hearing impaired subjects. Audiology 1990;29:262-274.
Starr A, Squires K. Distribution of auditory brainstem potentials over the scalp and nasopharynx in humans. Ann NY Acad Sci 1982; 388: 427-442.
Stockard JE, Stockard JJ. Recording and analyzing. In: Moore EJ (ed.), Bases of auditory brain-stem responses Grune and Stratton. New York, 1983, pp 255-286.
Stockard JJ, Stockard JE, Sharbrough FW. Nonpathologic factors influencing brainstem auditory evoked potentials. Am J EEG Technol 1978; 18; 177-209.
Wood MH, Seitz MR, Jacobson JT. Brainstem electric responses from selected tone pip stimulus. J Am Aud Soc 1979; 5: 156-162.
Van Zanten Boerhave Cursus. KNO-Audiologie Academisch Ziekenhuis Leiden, 1996.
Van Zanten, gegevens 2001.
Auteur
Lamoré
Revisie
augustus 2011